Çanakkale savaşlarında, belki başka savaşların hiç birinde uygulanmayan çeşitlilikte ve miktarlarda savaş hilesi uygulanmıştı. Savaş alanı çok dardır. Tarafların bilek güreşi ortada kilitlenmiş, ilerlemek imkanı kalmamıştı. Bu durumda hileler devreye sokulmuş, küçük bir yelkenli teknenin altına kocaman bir deniz-atının gizlenmesi, veya binlerce yıl öncesine ait ‘’Truva Atı’’ hilesinin, aynı isim verilerek burada tekrar uygulanması gibi, çok çeşitli hilelere imza atılmıştı. Tahtadan yapılmış sahte savaş gemileri, sahte çıkarma gösterileri, sahte tabyalar, top görüntüsü verilmiş soba boruları, sahte mermiler, asker hayvan veya uçak maket-leri gibi, uygulanmış olan bir çok hile, bu kitabın konusunu teşkil etmektedir. Türk askerine karşı, düşman saflarında çok sayıda müslüman asker getirilerek savaşa sokulmuştu. Yine işin içine yalan ve hile karış-tırıldığını görüyoruz.
Büyük Divan` anlamına gelen Divan-ı Kebir Hz. Mevlana` nın heyecanla, gönül coşkunluğuyla söylediği ilahi aşk şiirlerini toplayan kitabın adıdır. Beyit sayısı altı ciltlik Mesnevi beyitlerinin toplamının iki misli, yani Divan-ı Kebir` in rubai beyitlerini de dahil edersek, elli bine yaklaşmaktadır. Bu mübarek divanı Tahran Üniversitesi profesörlerinden Firüzanfer merhum büyük ebadda yedi cilt halinde bastırmıştır. Biz pek güvenilir olan bu divanı esas tuttuk. Bir Divan-ı Kebir beytinde, Hz. Mevlana şöyle söyler. `Ben sözü aşkla söylüyorum. Çünkü dersi aşktan alıyorum. Ben canımı onun önüne koyuyorum, ona armağan ediyorum, çünkü o pek azını kabul eder, her şeyi kabul etmez.` Hz. İkbal de bir şiirinde `Bir müslüman aşık değilse kafirdir.` demiştir. Hz. Mevlana da `Ben aşkı olmayan kişinin insanlığını inkar ederim.` (Divan-ı Kebir,III/1610) buyurmuştur… Yani bu şiirleri diğer şairlerin şiirleri ile mukayese etmeyiniz; bunlar ilahi aşk ile kendinden geçmiş bir velinin gönlünden gelen sesleridir.
