Düşünceler -1/ Kavramlar

Biz, insanî olguda, marksizmin ve her türlü materyalizmin zıddına, ruhî faktörü altyapı, temel olarak kabul ediyoruz. Maddî – ekonomik faaliyetler bunun bir sonucu ve yansıması, netice itibariyle üstyapısını teşkil ederler. Ayni iklimde, medeniyetçe yükseliş ve alçalış dönemlerinin olması başka türlü açıklanamaz. Bize, medeniyet, bir ideali olan insanların büyük fedakârlıklarla gerçekleştirdikleri bir harekettir. “İdeal” ve “fedakârlık”, “özveri” ise, maddî faktörlere aykırı ve karşıt terimlerdir. “Fayda” faktörü medeniyette bir amaç değil, bir araçtır. İnsanların “iyi yaşama” istekleri, düşünülürse, bir amaç değli, asıl amaçlarını gerçekleştirmede bir araçtır. Ama, amaca bitişik bir araç bulduğundan, bir yanıltışla, kimi insanlara amaç gibi gözükebilir. (Kitap’tan sf.8)