Ömer Hayyam

Ömer Hayyam gerçek ismi Giyaseddin Ebu’l Feth Bin İbrahim El Hayyamdır. 18 Mayıs 1048 yılında İran Nişabur’da doğmuştur. Ömer Hayyam’ın babası çadırcıdır bundan dolayı acem dilince çadırcı anlamına gelen Hayyam ismini vermişlerdir. Yaşadığı dönemin bilginlerinden olan Ömer Hayyam metafizik, felsefe, matematik, fizik ve astronomi ile ilgilenmiş edebiyat alanında şiirleri ile tanınmıştır. Dönemindeki birçok ünlünün doğum gününün bilinmemesinin aksine Ömer Hayyam’ın bilinmesinin nedeni takvim alanında da uzman olmasından kaynaklanmaktadır. Celali takviminde imzası vardır. Ömer Hayyam’ın yaşadığı dönemin iki ismi olan Alamut Kalesinin lideri Hasan Sabbah ve Selçuklu Devlerinin veziri Nizamülmülk ile aynı medresede eğitim almıştır. İkisinin arasındaki düşmanlığa rağmen her ikisi ile de arkadaşlığını sürdürmüştür. Bu bilgi Amin Maalouf’un eserinde yer almaktadır. Doğruluğu tartışılabilir elbette. Ömer Hayyam Horasanın Dahisi, İran’ın filozofu gibi isimlerle anılan ortaçağın en dikkat çekici ismi Binom açılımını kullanan ilk kişi olarak tarihe geçmiştir. Matematik alanında başarılı bilim adamı olan Hayyam üçüncü derece bilinmeyen denklemler ile ilgili kaleme aldığı eseri günümüzde hala kaynak olarak kullanılmaktadır. Matematikte herkesin bildiği X ifadesinin doğmasını sağlamıştır. Orta doğuda İbn-i Sina’dan sonra yetiştirdiği en büyük bilgidir. Selçuklu Sultanı Melikşah ve Karahanlı Sultanı Şemsülmülk Nasr ile iyi ilişkiler kurmuştur. Yaşadığı dönemin tüm bilgilerini öğrenmiş olan Hayyam İlahiyat, astronomi, fizik alanında akıl yürüterek yeni şeyler katmaya çalışmıştır. Doğu edebiyatının rubai türünün kurcusudur. Kolay ve anlaşılır bir dille yazdığı rubaileri günümüze kadar damga vurmayı başarmıştır. Rubailerinin sayısı konusunda net bir bilgi olmazken bahsedilen birçok rubainin ona ait olmadığı da söylenmektedir. Rubailer düşünsel ağırlıklı konuları işlemektedir. Aruz ölçüsünün kurallarına göre yazılan dörtlüklerdir. Döneminin en büyük rubai şairi Ömer Hayyam Cumhuriyet döneminin ise Yahya Kemal Beyatlı olmuştur. Açık görüşlü olan Ömer Hayyam döneminde yazdığı Rubaileri yüzünden birçok suçlamaya maruz kalsa da bu suçlamalar gerçeği yansıtmaz. Kendisini dinsizlikle suçlayan kişilere rubaileri ile cevap vermiş büyük bir bilgindir. Bilime çok düşkün olan Hayyam bu nedenden dolayı dinsiz olarak anılmış astronomi alanında kurduğu rasathanesi yıkılmıştır. Bu olaydan sonra Ömer Hayyam hayata küsmüş düşüncelerini dörtlükleri ile açıkça dile getirmiştir. Yaptığı çalışmalar ile bilime oldukça fazla katkı sunan Ömer Hayyam 4 Aralık 1131 yılında yaşama veda etmiştir.

  • Rubailer

    Ömer Hayyam’ın gerçek hayatı ile şiirlerinde gördüğümüz hayatı ve dünyaya bakış açısı birbiriyle farklılık oluşturmaktadır. Rubailerde dünyada geçirilen kısa zamanın zevk ve eğlence içinde geçirilmesi önerilirken, onun gerçek hayatında bu şekilde yaşamamış aksine titiz, çalışkan bir bilim adamı olarak tanınmaktadır. Ömer Hayyam bütün ömrünü ilmî çalışmalarla, fikir, felsefe ve araştırmayla geçirmiş; mütevazı bir hayat sürmüştür. Ardında bıraktığı farklı pek çok bilim dalında yazılmış eserleri, buluşları bunun en iyi kanıtıdır.

    Ömer Hayyam’ın rubailerinde en çok kullandığı şarap, meyhane, sevgili, saki vb. imgelerin tasavvufî anlamlar taşıdığını düşünenlerin yanında bunların gerçek anlamında kullanıldığına inananlarda bulunmaktadır. Ömer Hayyam dünyayı bir “hiç” olarak görür, hayatın bir anlamı olmadığına, gelip geçicilik ve ölüm hakikatine karşı ânı yaşamayı, güzellerle şarap içip zevk ve eğlence içinde vaktini geçirmeyi tercih eder. Ömer Hayyam dünyaya ve hayata olan bağlılığı, dünyayı tek gerçek olarak kabul etmesi ve eldeki ânın en iyi şekilde değerlendirilmesi gerektiğini düşünmesiyle, hümanist bir dünya görüşüne sahiptir.

    7,94
Open chat
Size nasıl yardımcı olabiliriz?